Ayşegül ATILGAN
18.11.2020
ÂDEM’LE HAVVA
Ahmet Hamdi TANPINAR
“Arayış…”
Ne içindeyim zamanın/ Ne de büsbütün dışında/ Yekpare geniş bir anın/ Parçalanmaz akışında… Zaman şiiriyle ve Huzur romanıyla bilinen Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Âdem’le Havva hikâyesi de en az şiirleri ve romanları kadar efsanedir.
Tanpınar, hikâyeye aşkın gelişiyle doğanın uyanışından bahsederek giriş yapar. “…akşam güneşi, meyvalı narların, incirlerin, ağır akışlı, berrak suların arasından kendisini hâlâ eskisi gibi sanmak istiyordu fakat birçok şey değişmişti. Âdem, uykusunda Rab’ı görmüş Rab üstüne doğru eğilmiş ona gülmüş ve sol böğrüne kapanmıştı, yarım uykusunda birden bir tarafının boşaldığını hissetti.” Ve boşluk hissi Âdem’in rüyasından miras kaldı.
Âdem, Havva’yla karşılaşır…Boşluğunu yokladı kendi böğründen çıkan bu sıcak, yumuşak varlığa baktı. …benliğine bir düşünce, bir vehim, bir haz gibi sokulan varlığı gördü. Gidenin boşluğunu doldurmak için bir düşünce, bir vehim Âdem’den miras kaldı.” …istemsiz onu kendine doğru çekti.” Çekim yasası Âdem’den mirastır.
Âdem, kendine öğretilen kelimelerde bu varlığın ismini bulamayınca ona bir isim aradı zihninde. “…hayır bu bir melek değildi, bir yıldız da değildi. Ve bulamadı. Adını koyamamak Âdem’den miras kaldı. Âdem, hiçbir varlığa bu kadar yakınlık hissetmemişti. İlk defa Kadim Nizam’dan kopmuştu. Bu kopuşu sorgularken rüyasını hatırladı. Rab, ona gülümsemiş ve sol yanına kapanmıştı. Ah! Sol yanımız…
Âdem’le Havva varlıklarını bilmeden tanımadan sarmaş dolaş olurlar. “…kadının beyaz gül yaprağı yüzü erkeğin göğsüne gömüldü.” Veda ederken başını göğsüne bastırmak Havva’dan miras kaldı. Âdem varlığı dayanılmaz olan Havva’ya sordu. …” kimsin? benim senden bir parçayım. Evet ama nesin? Adamın zamansız sorgulamaları Âdem’den mirastır. Havva’dan cevap gelmeyince Âdem meleklere sordu. Melekler de yalnızlığın aynası dediler. Yalnızlık Âdem’le Havva’dan mirastır. Yalnız kalmaktan korkan Âdem, Havva’yı göğsüne daha çok bastırdı. Havva’nın göğsünde her şey unutuluyordu. Âşık olunca iki cihanı unutmak Âdem’le Havva’dan miras kaldı.
Tanpınar, Âdem’le Havva’nın Dünya’ya sürgün edilmesinde yasak elmayı yemelerinden bahsetmez. Yalnızca kader uykusundan uyandı der. Tanpınar, Rab’ın Âdem’le Havva’yı cezalandırmasından da bahsetmez. Rab, Onları Aden bahçesinden “Toprağın çocukları mesut olun, artık sizin devriniz başlıyor.” diyerek uğurlar.
Âdem’le Havva Aden bahçelerinden Dünya’ya düşerler. Birbirlerini göremezler. O zaman ikisi birden birbirlerini çağırmaya başladılar. …” Yıldızlara doğru iki feryat birbirini karşılıyordu:
-Havva Havva…
-Âdem Âdem…
Ve Âdem’le Havva’dan ‘arayış’ miras kaldı.
Gülayşe, Kasım 2020